Video – toàn văn bài chia sẻ của tiến sỹ Cấn Văn Lực top đầu ngành chuyên gia ngân hàng về thị trường tào chính Việt Nam

## (P1) TS. Cấn Văn Lực chia sẻ về thị trường tài chính Việt Nam 2024 và khuyến nghị cho doanh nghiệp

TS. Cấn Văn Lực đề cập đến hai chủ đề cho buổi chia sẻ, một là về kinh tế vĩ mô và hai là về thị trường tài chính. Ông nhấn mạnh tầm quan trọng của thị trường tài chính trong nền kinh tế Việt Nam, coi nó như “huyết mạch” của nền kinh tế. Trên thực tế, thị trường tài chính bao gồm ba phân khúc chính: ngân hàng, chứng khoán và bảo hiểm. Ông nhấn mạnh rằng huy động vốn và sử dụng vốn hiệu quả là hai yếu tố cần thiết mà doanh nghiệp cần lưu ý.

Thị trường tài chính không chỉ ảnh hưởng đến quá trình tăng trưởng kinh tế mà còn phản ánh sự phát triển của xã hội. Cụ thể, ông lưu ý rằng việc có một thị trường tài chính phát triển sẽ góp phần vào tăng trưởng kinh tế bền vững, điều này đồng nghĩa với việc tạo ra sự giàu có cho quốc gia. Ông cũng nhấn mạnh mối liên hệ giữa thị trường tài chính và các thị trường khác như thị trường hàng hóa và thị trường lao động, từ đó khẳng định rằng sự phát triển của một thị trường này sẽ hỗ trợ cho các thị trường khác.

Trên cơ sở đó, TS. Cấn Văn Lực sẽ tiếp tục phân tích thực trạng thị trường tài chính Việt Nam, đưa ra những khuyến nghị cho doanh nghiệp trong việc huy động vốn và tối ưu hóa việc sử dụng nguồn lực tài chính một cách hiệu quả. Ông dự kiến sẽ trình bày chi tiết về các thách thức mà thị trường tài chính đang đối mặt và cách mà các doanh nghiệp có thể thích ứng với những biến động này, từ đó tạo ra những giải pháp thiết thực để duy trì và phát triển kinh doanh trong bối cảnh đầy cạnh tranh và thay đổi hiện nay.

### Chapter

gía có thể tăng, do đó các doanh nghiệp có thể sử dụng các sản phẩm phái sinh để bảo hiểm rủi ro về tỷ giá. TS. Cấn Văn Lực cũng nhấn mạnh rằng việc phát triển thị trường tài chính cần phải đi đôi với sự quản lý hiệu quả nhằm tránh những rủi ro tiềm ẩn. Ông khuyến nghị doanh nghiệp nắm bắt những cơ hội từ công nghệ số, chú ý đến kênh huy động vốn mới thông qua mạng xã hội và các nền tảng trực tuyến.

Tuy nhiên, ông cũng cảnh báo về những nguy cơ lừa đảo đang gia tăng trong môi trường trực tuyến, nơi mà một số cá nhân có thể lợi dụng lòng tin của các nhà đầu tư để chiếm đoạt tài sản. Vì vậy, doanh nghiệp cần phải cẩn trọng khi lựa chọn kênh đầu tư và huy động vốn, đặc biệt là trong bối cảnh luật pháp chưa hoàn thiện để điều chỉnh các hoạt động tài chính này.

Ông nhấn mạnh thêm rằng thị trường ngoại hối đang phát triển mạnh mẽ, góp phần vào sự giao thương quốc tế của Việt Nam. Sự gia tăng kiều hối và các hoạt động du lịch nước ngoài cũng làm cho thị trường này trở nên sôi động hơn. Đặc biệt, sự phát triển của các sản phẩm phái sinh tại Việt Nam trong khoảng thời gian gần đây cho thấy tiềm năng lớn trong việc giúp doanh nghiệp quản lý rủi ro tài chính.

Cuối cùng, TS. Cấn Văn Lực khuyến khích các doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động hơn trong việc nắm bắt các xu hướng mới của thị trường tài chính, đồng thời xây dựng chiến lược đầu tư hiệu quả và bền vững để góp phần vào sự phát triển kinh tế chung của đất nước.

### Chapter

các anh chị cần tiền đô la cho các khoản thanh toán trong tương lai, ông Lực khuyên nên mua ngay từ bây giờ thay vì chờ đợi, để tránh thiệt hại do tỷ giá gia tăng. Ông đưa ra ví dụ về việc sử dụng hợp đồng forward để khóa giá đô la Mỹ trong ba tháng tới, giúp các doanh nghiệp giảm thiểu rủi ro tài chính liên quan đến biến động tỷ giá. Ông nhấn mạnh rằng trong thị trường ngày càng rủi ro, các sản phẩm phái sinh càng trở nên cần thiết để phòng ngừa.

Bên cạnh đó, ông cũng xác định rằng hệ thống tổ chức tài chính rất phức tạp, bao gồm cả các bên cho vay và vay vốn như hộ gia đình, chính phủ và doanh nghiệp. Các cấu trúc này bao gồm ngân hàng, công ty bảo hiểm, công ty quản lý tài sản và các công ty chứng khoán, đóng vai trò quan trọng trong việc luân chuyển vốn trong nền kinh tế. Sự phát triển của thị trường tài chính cũng cần kèm theo cơ chế quản lý thể chế vững chắc và sự phát triển của các tổ chức hỗ trợ như cơ quan xếp hạng tín nhiệm và công ty kiểm toán.

Ông Lực đã đề cập đến các sản phẩm trên thị trường chứng khoán, nhấn mạnh tầm quan trọng của cổ phần hóa và việc phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO). Ông chia sẻ kinh nghiệm cá nhân từ năm 1994 về cổ phần hóa và nhấn mạnh rằng việc phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng là cách để các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhà nước, có thể tiếp cận vốn từ thị trường chứng khoán. Những bước này không chỉ giúp tăng cường vốn mà còn thúc đẩy tính minh bạch và khả năng tiếp cận thông tin trong hoạt động tài chính.

### Chapter

khi niêm yết trên sàn chứng khoán, các doanh nghiệp cần cân nhắc kỹ lưỡng về việc có nên thực hiện IPO hay không. Ông Lực nhấn mạnh rằng niêm yết sẽ mang lại sự minh bạch và công khai, từ đó giúp doanh nghiệp gọi vốn dài hạn hiệu quả hơn. Tuy nhiên, việc này cũng đồng nghĩa với việc doanh nghiệp sẽ phải công khai thông tin về tình hình hoạt động của mình, bao gồm cả những người có liên quan. Ông khuyên rằng để hoạt động trong lĩnh vực bất động sản hay chứng khoán một cách hợp pháp và chuyên nghiệp, doanh nghiệp cần đảm bảo tính minh bạch và quy trình làm việc rõ ràng.

Ông chia sẻ rằng trong một buổi họp với Thủ tướng, ông đã kêu gọi cần có bốn chữ “minh bạch, chuyên nghiệp” trong hoạt động kinh doanh. Ông cảnh báo rằng việc hoạt động bát nháo chỉ làm mất niềm tin của nhà đầu tư và làm tổn thương nền kinh tế. Ông cũng đề cập đến phát hành trái phiếu riêng lẻ, nhấn mạnh rằng cần phân loại nhà đầu tư thành những người đã có kiến thức và hiểu biết để bảo vệ quyền lợi cho cả bên phát hành và bên đầu tư.

Ông Lực chỉ ra rằng sự thiếu hiểu biết của một số nhà đầu tư cá nhân đã dẫn đến những hệ lụy tiêu cực, gây ra các cuộc biểu tình đòi hỏi quyền lợi ở nhiều nơi. Ông nhấn mạnh rằng việc phát hành trái phiếu và thương phiếu doanh nghiệp là hai công cụ chính trong thị trường nợ, giúp các doanh nghiệp tạo ra các giao dịch tài chính linh hoạt hơn, đồng thời nêu rõ rằng thương phiếu có vai trò quan trọng trong việc thực hiện thương mại và thanh toán giữa các bên. Thương phiếu giúp ghi nhận các nghĩa vụ tài chính và là công cụ hữu ích trong quản lý dòng tiền giữa các doanh nghiệp và nhà cung cấp.

### Chapter

tín dụng, hiện nay đã gia tăng đáng kể, cho thấy sự phát triển nhanh chóng của hệ thống tài chính Việt Nam. Ông Lực chỉ ra rằng trước đây, hệ thống tài chính chủ yếu tập trung vào một số ít ngân hàng, nhưng giờ đây đã có gần 100 ngân hàng cùng với khoảng 1200 quỹ tín dụng nhân dân và 175 công ty chứng khoán, góp phần tạo nên một bức tranh đa dạng và phong phú hơn cho thị trường tài chính.

Trong bối cảnh đó, ông Lực khuyến khích các doanh nghiệp không chỉ chú trọng vào việc vay vốn từ ngân hàng mà còn nên cân nhắc đến các công cụ tài chính khác, như các hình thức cho thuê tài chính, các hợp đồng mua lại tài sản, và phát hành thương phiếu, để tăng cường khả năng tài chính và mở rộng quy mô hoạt động.

Bên cạnh đó, thị trường cổ phiếu và thị trường trái phiếu cũng đang có sự tăng trưởng mạnh mẽ, tạo ra nhiều cơ hội đầu tư cho cả doanh nghiệp lẫn nhà đầu tư. Việc hiểu rõ về các loại hình thức tài chính, vốn đầu tư, và cách thức vận hành của từng loại thị trường sẽ giúp doanh nghiệp tối ưu hóa việc sử dụng nguồn lực tài chính của mình. Ông nhấn mạnh rằng doanh nghiệp cần nắm vững lý thuyết và thực tiễn để có thể vận dụng hiệu quả các công cụ tài chính hiện có, từ đó nâng cao sức cạnh tranh trên thị trường.

### Chapter

tín dụng, trong đó quỹ tín dụng nhân dân chiếm khoảng 67% tổng tài sản hệ thống ngân hàng, tạo nên một hệ sinh thái vững chắc cho thị trường tài chính. Ông Lực đã đề cập đến sự đa dạng của các loại trái phiếu, bao gồm trái phiếu chính phủ, trái phiếu công ty và trái phiếu ngân hàng, với dư nợ thị trường trái phiếu chiếm khoảng 11% tổng quy mô thị trường tài chính.

Thị trường bảo hiểm cũng đóng vai trò quan trọng, được đo bằng doanh thu phí bảo hiểm, chiếm gần 1% tổng quy mô. Thị trường chứng khoán chủ yếu là cổ phiếu, hiện tại chiếm khoảng 22% tổng quy mô tài chính. Ngoài các thị trường chính thức, một phần lớn của thị trường tài chính ở Việt Nam vẫn nằm trong khu vực không chính thức, ước tính chiếm 18-20%, thường phát triển mạnh ở những nơi thiếu minh bạch.

Để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao, lĩnh vực ngân hàng đã phát triển khoảng 100 sản phẩm cho doanh nghiệp và gần 100 sản phẩm cho cá nhân, dẫn đến sự cạnh tranh mạnh mẽ. Các công ty fintech, như ví MOMO, VNPay và Viettel Pay, đã tạo ra một sự dịch chuyển đáng kể trong cách thức thanh toán và giao dịch tài chính. Sự ra đời của ví điện tử đã thu hút khoảng 22 triệu người dùng, cho thấy sự thay đổi nhanh chóng trong thói quen tiêu dùng và thanh toán.

Ông nhấn mạnh rằng thanh toán không dùng tiền mặt đang phát triển mạnh mẽ, với mức tăng trưởng khoảng 40-50% trong 3-4 năm qua, vị thế của Việt Nam trong lĩnh vực này đang nổi bật hơn nhiều quốc gia khác. Do đó, việc áp dụng công nghệ và cải cách trong lĩnh vực tài chính là rất cần thiết, nhằm thúc đẩy sự phát triển bền vững của thị trường tài chính Việt Nam trong tương lai.

### Chapter

vừa rồi, TS. Cấn Văn Lực nhấn mạnh rằng thị trường tài chính Việt Nam vẫn đang phụ thuộc nhiều vào ngân hàng, trong khi thị trường chứng khoán và trái phiếu còn non trẻ và chưa phát triển đầy đủ. Ông lưu ý rằng hệ thống ngân hàng Việt Nam đã tồn tại từ năm 1951, trong khi thị trường chứng khoán chỉ mới bắt đầu phát triển từ năm 2000. Mặc dù tốc độ phát triển của các lĩnh vực tài chính đang diễn ra nhanh chóng, sự phát triển không đồng đều giữa ngân hàng và các thị trường khác tạo ra sự không cân đối.

Ông chỉ ra rằng tổng tài sản của hệ thống ngân hàng đã tăng gấp khoảng 4-5 lần trong 14 năm qua, với tỷ lệ tăng trưởng khoảng 12,4% mỗi năm. Thị trường cổ phiếu cũng ghi nhận mức tăng trưởng khoảng 23% mỗi năm, mặc dù vẫn còn ở mức thấp hơn so với ngân hàng. Các lĩnh vực như trái phiếu và bảo hiểm cũng có mức tăng trưởng đáng kể, nhưng vẫn chưa đủ để tạo ra một cấu trúc tài chính cân đối.

Quy mô của thị trường tài chính hiện tại đã gấp ba lần quy mô nền kinh tế vào năm 2022, cho thấy sự tăng trưởng mạnh mẽ nhưng cũng mang đến những rủi ro tiềm ẩn. Trong một cuộc khủng hoảng tài chính, sự lan truyền rủi ro có thể xảy ra rất nhanh và khó kiểm soát, do đó cần phải có các biện pháp phòng ngừa để bảo vệ nền kinh tế. Sự kiện liên quan đến SCB vào tháng 10 năm 2022 là một ví dụ điển hình cho việc khủng hoảng có thể xảy ra, và ông Lực nhắc nhở rằng việc quản lý rủi ro là vô cùng quan trọng trong bối cảnh phát triển nhanh chóng như hiện nay.

### Chapter

ông Lực cũng đề cập đến tình hình rút tiền của người dân khi xuất hiện những thông tin tiêu cực trên thị trường tài chính, cho thấy sự nhạy cảm của thị trường với niềm tin. Ông chỉ ra rằng nếu thị trường tài chính và bất động sản gặp khủng hoảng, tình hình kinh tế Việt Nam sẽ gặp rất nhiều khó khăn, dựa trên thống kê cho thấy 70% các vụ khủng hoảng trên thế giới xảy ra do hai lĩnh vực này. Mặc dù Việt Nam chưa trải qua khủng hoảng tài chính nghiêm trọng như một số quốc gia khác, nhưng những khó khăn hiện tại đã khiến hệ thống tài chính có dấu hiệu suy giảm.

Ông lấy ví dụ về ngân hàng Lehman Brothers trong cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008, nơi mà tài sản đã giảm từ 600 tỷ USD xuống chỉ còn 3 tỷ USD, làm cho các cổ đông mất trắng. Ông nhấn mạnh rằng trong các mối quan hệ tài chính, người đầu tư cần hiểu rõ rủi ro khi đầu tư vào trái phiếu, vì đây là mối quan hệ dân sự và không phải là một cam kết bảo đảm.

Thêm vào đó, ông cũng phân tích cấu trúc cung ứng vốn của nền kinh tế Việt Nam, nhấn mạnh rằng ngân hàng chiếm một nửa nguồn vốn, trong khi thị trường cổ phiếu và trái phiếu đóng vai trò nhỏ hơn. Ông khuyên các doanh nghiệp nên đa dạng hóa nguồn vốn của mình, không chỉ tập trung vào tín dụng ngân hàng mà còn phải khai thác các nguồn vốn từ thị trường chứng khoán, trái phiếu và đầu tư công. Điều này có thể giúp doanh nghiệp tự bảo vệ và phát triển bền vững trong một thị trường đầy biến động.

### Chapter

các ngân hàng nhỏ hơn gặp khó khăn hơn trong việc cạnh tranh. Ông Lực cũng lưu ý rằng mô hình quản lý tài chính tại Việt Nam hiện nay đang theo hướng chuyên ngành, nghĩa là mỗi lĩnh vực đều có cơ quan quản lý riêng biệt như ngân hàng Nhà nước và Bộ Tài chính. Điều này có thể hạn chế khả năng giám sát tích hợp, trong khi một số quốc gia khác như Trung Quốc đã có Ủy ban Giám sát Quản lý Tài chính Quốc gia để quản lý tất cả các lĩnh vực tài chính một cách đồng bộ hơn.

Ông cũng nhắc đến lịch sử phát triển của hệ thống ngân hàng Việt Nam từ năm 1951 đến nay, với những cột mốc quan trọng như việc tách ngân hàng tư nhân và ngân hàng nhà nước, mở cửa cho đầu tư nước ngoài từ những năm 1990. Kể từ đó, hệ thống ngân hàng đã trở nên đa dạng hơn với hàng trăm ngân hàng và công ty tài chính khác nhau, bên cạnh đó là sự bành trướng của những ngân hàng lớn như Vietcombank, Techcombank và BIDV.

Ông nhấn mạnh về sự phân tán của hệ thống ngân hàng, cho thấy sự tồn tại của nhiều ngân hàng, nhưng vẫn có sự tập trung vào một số ngân hàng lớn trong nước. Điều này tương tự như mô hình ở nhiều quốc gia khác, nơi mà vài ngân hàng lớn nhất chiếm một phần lớn thị trường. Những ngân hàng này không chỉ cung cấp dịch vụ tài chính đa dạng mà còn đóng góp quan trọng vào sự phát triển chung của nền kinh tế. Ông khuyến nghị rằng, để phát triển khả năng cạnh tranh và đáp ứng được nhu cầu của thị trường, các doanh nghiệp cần nắm rõ tình hình này để có chiến lược hợp tác hoặc đầu tư phù hợp trong lĩnh vực tài chính.

### Chapter

các ngân hàng lớn bắt đầu phát triển mạnh mẽ và trở thành những nhân tố quan trọng trên thị trường tài chính. Từ năm 2005, thị phần của khối ngân hàng tư nhân chỉ chiếm khoảng 20-25%, nhưng hiện nay đã tăng lên ngang bằng với khối ngân hàng nhà nước, đạt khoảng 45% thị phần, trong khi 10% còn lại thuộc về ngân hàng nước ngoài. Sự thay đổi này phản ánh sự phát triển nhanh chóng của quy mô tín dụng tại Việt Nam, hiện đang ở mức khoảng 130% GDP, nghĩa là vượt gấp 1,3 lần quy mô kinh tế. Dù có lo ngại về việc tín dụng tăng quá nhanh, ông Lực nhấn mạnh rằng chất lượng tín dụng mới là yếu tố quan trọng hơn số lượng.

Trong nửa đầu năm nay, hệ thống ngân hàng có dấu hiệu phục hồi tốt hơn so với năm trước, với lợi nhuận dự kiến tăng từ 15-18%. Sự gia tăng này được thúc đẩy bởi xu hướng phát triển của ngân hàng xanh và ngân hàng số, khi ngân hàng được khuyến khích cho vay vào các lĩnh vực bền vững như năng lượng tái tạo và công nghệ sạch. Tăng trưởng tín dụng trong bốn tháng đầu năm đạt khoảng 6%, nhưng huy động vốn chỉ tăng 2%, chủ yếu từ dân cư, trong khi vốn doanh nghiệp giảm. Phục hồi của các thị trường bất động sản và chứng khoán đã khiến nhiều người dân rút tiền từ ngân hàng để đầu tư vào các lĩnh vực khác.

Về vấn đề tỷ giá, ông Lực cho biết rằng tình hình hiện tại khá yên tâm, mặc dù trước đó chỉ số đô la Mỹ đã tăng giá mạnh khoảng 4%. Ông dự báo rằng từ quý ba trở đi, tình hình tỷ giá sẽ ổn định hơn, cho thấy sự điều chỉnh tích cực trong giao dịch ngoại hối.

### Chapter

đô la Mỹ hiện đang giảm giá trị do dự báo về việc ngân hàng Trung ương Mỹ sẽ chuẩn bị giảm lãi suất vào tháng 9 tới. Khi lãi suất giảm, nhà đầu tư thường có xu hướng chuyển đổi sang những đồng tiền khác có lợi suất cao hơn, dẫn đến việc giá trị đô la Mỹ giảm. Từ đầu năm, tiền đồng Việt Nam đã mất giá khoảng 2,47% và dự báo cả năm sẽ chỉ rơi vào khoảng 2%. Tình hình này tương đối khả quan so với năm ngoái khi đồng Việt Nam mất giá 2,6%. Tuy nhiên, nhiều ngành kinh tế, đặc biệt là bất động sản và tiêu dùng, đang gặp khó khăn.

Lĩnh vực tiêu dùng cũng bị ảnh hưởng bởi thẻ tín dụng, với ít người Việt Nam sử dụng thẻ này so với Mỹ. Khi kinh tế khó khăn, người tiêu dùng ở Việt Nam ít có khả năng bùng nợ tín dụng như tại Mỹ, nơi có quy định chặt chẽ về thu hồi nợ. Ông Lực đã chia sẻ kinh nghiệm từ thời khắc khủng hoảng tài chính tại Mỹ năm 2007, nhấn mạnh tầm quan trọng của văn hóa tuân thủ pháp luật trong các giao dịch tín dụng.

Ngoài ra, tình hình tín dụng ở Việt Nam vẫn còn nhiều thách thức, khi làm tín dụng gặp khó khăn do tính tuân thủ chưa cao. Do đó, ông khuyến nghị cần phải cải thiện môi trường văn hóa và pháp luật